Een paar jaar geleden kwam Emma in mijn praktijk. Zij is midden 50 en getrouwd met Theo en hebben 2 kinderen. Haar gezinsleven is belangrijk voor haar, maar de kinderen zijn uitgevlogen en sindsdien kan ze kan nauwelijks meer genieten.
Haar hele leven heeft ze last gehad van schuld- en schaamtegevoelens. Ze voelt zich vaak neerslachtig en kende periodes van depressies, waarvoor ze al jarenlang medicatie gebruikt.
Ze wil en kan zo niet verder met haar leven, zegt ze. Een tijdje geleden is ze begonnen met yoga en heeft mede hierdoor het gevoel en de hoop gekregen, dat het anders kan. Tevens is ze boeken gaan lezen over depressie en onverwerkte emoties. Ze is gaan vermoeden dat haar gemoedstoestand hiermee te maken kan hebben.
Ze wil ook stoppen met de medicijnen, geeft ze aan in het eerste gesprek. Ze belooft dit te doen in overleg met haar huisarts.
Met haar moeder heeft ze een gecompliceerde verhouding, ze heeft altijd met haar te doen. Ze vindt zichzelf geen goede dochter, hoewel ze erg haar best doet om het moeder makkelijker te maken, maar dat lijkt niet te helpen en daarover voelt ze zich vooral schuldig.
De relatie met haar vader is het ook ingewikkeld. Hij was dominee en de kinderen in het gezin moesten zich voorbeeldig gedragen. Dit lukte niet altijd en ook hier leverde dan schuld- en vooral ook schaamtegevoelens op.
Van haar familiegeschiedenis weet ze te vertellen dat haar grootouders van moeder’s kant in de oorlog ‘fout’ zijn geweest: allebei waren ze lid van de NSB. Een zus van grootmoeder is bij de bevrijding publiekelijk kaalgeschoren omdat ze een ‘moffenhoer’ was. Verder weet Emma niets; daar werd niet over gesproken, het onderwerp was zo beladen dat het vermeden werd.
Even voor het plaatje: Haar grootouders waren Willem (1916) en Neeltje (1919), ze zijn getrouwd vlak voor de oorlog uitbrak. Ze kregen 2 kinderen: Doortje en nog een broertje. Toen Doortje volwassen was, ontmoette ze Harmen, die dominee was; ze trouwden begin jaren ‘60 en kregen 3 kinderen, met Emma als oudste en nog 2 jongere broers.
Emma besluit na een paar sessies mee te gaan doen aan een workshop met opstellingen, wat ze overigens heel eng vind. Maar ze is in staat om over haar angst heen te stappen en mee te doen.
Als op de bewuste dag Emma aan de beurt komt, is haar vraag: ‘Waar komt mijn schuld- en schaamtegevoel vandaan?’
Tijdens de opstelling wordt helder dat de oorspronkelijke ‘schuld’ bij grootvader ligt, die in de oorlog mensen verraden heeft, die daardoor opgepakt zijn. Hij wilde hierover niet praten en daardoor ‘nam’ hij niet de verantwoordelijkheid voor z’n schuld. Ook de schaamte van oma’s zuster wordt zichtbaar in de opstelling.
Door ook later over het onderwerp te zwijgen, wordt het niet opgelost, maar in plaats daarvan ‘overgenomen’ door de volgende generatie. Want de kinderen van de volgende generatie hebben, voelen dat er iets is; ze hebben niet alleen last van het zwijgen, ze gaan ook de last dragen, die bij ouders hoort. Als grootvader erkend zou hebben, dat hij zich schuldig gemaakt had en daarvoor de verantwoordelijkheid zou dragen, hoeven de kinderen dat niet over te nemen.
In de opstelling wordt voor Emma zichtbaar wat de dynamiek is, ze begrijpt dat haar moeder iets draagt en overgenomen heeft van haar ouders, wat ‘belastend’ is en er daardoor voor haar niet kon zijn. Emma heeft alleen maar moeder willen helpen de last te dragen..
Dan kan ze tegen haar moeder zeggen: ‘’Ik heb je willen helpen door schuld te dragen, maar het is niet van mij, ik geeft het aan je terug. Het is aan jou om het daar neer te leggen waar het hoort”.
Hiermee ‘verontschuldigt’ ze zich en kan ze zich vrij maken.
Dit voorbeeld maakt duidelijk dat er niet alleen persoonlijke trauma’s zijn, maar ook familietrauma’s. En daarboven zijn er collectieve trauma’s; trauma’s van een volk of een natie.
Emoties die niet goed te duiden zijn, of irrationeel lijken, zijn meestal overgenomen van (voor)ouders. Ze zijn in het vrijwel altijd destructief en kunnen op den duur ziekmakend voor het lichaam zijn.
Er zijn gelukkig manieren om dat op te lossen.!
Persoonlijk vind ik de methode met Opstellingen van het Verlangen een geweldige en effectieve manier.